Hapis Cezasının Ertelenmesi
Hapis cezası, bir suçun işlenmesi durumunda mahkeme tarafından verilen cezalardan biridir. Ancak, Türk hukukunda hapis cezası, bazı durumlarda belirli koşullar altında ertelenebilir. Hapis cezasının ertelenmesi, mahkemenin takdir yetkisi çerçevesinde değerlendirilen bir hüküm olup, ceza infazının belirli bir süre ertelenmesini ifade eder.
Türk Ceza Kanunu’na göre, hapis cezasının ertelenmesi hakkı, belirli şartlar altında ve mahkemenin takdirine bağlı olarak uygulanır.
“(1) İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin;
a) Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması,
b) Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması, gerekir.
(2) Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edilir.
Koşulun yerine getirilmesi halinde, infaz hâkimi kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal
salıverilir.
(3) Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.
(4) Denetim süresi içinde;
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına
devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Onsekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkanı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine,
mahkemece karar verilebilir.
(5) Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek infaz hâkimine verir.
(6) Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak,
denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden
geçirilmesine de karar verebilir.
(7) Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde; ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine infaz hâkimliğince karar verilir.
(8) Denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır (TCK m. 51).”
Cezanın ertelenmesi durumunda, hükümlü belirli bir denetim sürecine tabi tutulur. Mahkeme, cezanın ertelenmesine karar verdiğinde, hükümlüye belirli bir süreliğine denetimli serbestlik uygulanır. Bu süre boyunca hükümlü, belli şartlara uymak ve suç işlememek gibi yükümlülüklerle karşı karşıya kalır. Eğer hükümlü bu şartları ihlal eder veya erteleme süresi boyunca yeni bir suç işlerse, ceza infazı gerçekleştirilir.
Hapis cezasının ertelenmesi, hükümlünün yeniden topluma kazandırılması ve rehabilite edilmesi amacı taşır. Ancak, erteleme kararı, hükümlünün suç işleme potansiyeli ve toplum güvenliği arasında bir denge kurmayı gerektirir. Bu nedenle, mahkeme ceza erteleme taleplerini dikkatlice değerlendirir ve adaletin sağlanması açısından önemli bir rol oynar.
Sonuç olarak, Türk hukukunda hapis cezasının ertelenmesi, belirli koşulların yerine getirilmesi ve mahkemenin takdirine bağlı olarak gerçekleşir. Ceza erteleme kararı, hükümlünün topluma uyum sağlama ve suç işlememe iradesini göstermesine bağlıdır. Bu sayede, hükümlünün rehabilite edilmesi ve yeniden topluma kazandırılması hedeflenir.
Yazar & Düzenleyen: ChatGPT & Av. Ahmet Can DULDA
